Aby mieć pełną kontrolę stanu swojego organizmu, który na każdym treningu i zawodach narażamy na obciążenia – warto od czasu do czasu poddać go badaniom profilaktycznym! Chcąc podnosić swój poziomo sportowy, przesuwać granice własnych możliwości, warto kontrolować stan zdrowia, tak aby wszystko robić z głową 🙂
Oprócz słynnych badań wydolnościowych, podczas których możemy sprawdzić i wyznaczyć swoje parametry wysiłkowe, zdecydowanie ważniejsze są cyklicznie badania krwi, moczu i serca. O ile zawodowcy są pod stałą kontrolą lekarzy i przechodzą regularne badania, to od amatorów nie wymaga się zaświadczeń lekarskich na temat stanu zdrowia.
Dlaczego nie wykonujemy REGULARNYCH badań profilaktycznych?
Przede wszystkim często nie mamy świadomości i nawyku, aby badać się profilaktycznie przynajmniej raz w roku. Często też gubimy się w gąszczu ilości dostępnych badań, czy braku wsparcia lekarzy w wyborze szerszych paneli diagnostycznych. Czasami pojawia się też strach przed złymi wynikami badań i odwlekanie ich w czasie. Niestety odkładanie w czasie badania nie sprawi, że nie będziemy chorzy, a choroba przestanie się rozwijać. Przeciwnie!
Badania profilaktyczne mogą nas chronić przed problemami zdrowotnymi! Warto pamiętać o tym, że dzięki regularnym badaniom możemy zdarzyć zacząć im zapobiegać zanim rozwinie się choroba 🙂
Jak PRZYGOTOWAĆ się do badań profilaktycznych?
Istnieje kilka podstawowych zasad, których warto się trzymać, by uzyskać możliwie jak najbardziej wiarygodne wyniki dotyczące aktualnego stanu zdrowia:
- Nie zmieniaj nawyków żywieniowych przed badaniem. Nie głodź się, nie eliminuj produktów które do tej pory jadałeś na co dzień.
- Jeśli badania mają być wykonane na czczo – zachowaj 12 godzin odstępu między ostatnim posiłkiem a pobraniem krwi.
- Zaplanuj wykonanie badania w godzinach porannych, najlepiej między godziną 8:00 a 10:00.
- Zrezygnuj z picia alkoholu przynajmniej na 1 dzień przed pobraniem krwi (najlepiej wykluczyć go już na kilka dni przed badaniem).
- Dzień przed pobraniem nie wykonuj obciążających i intensywnych treningów.
- Staraj się unikać stresujących sytuacji przed wykonaniem badania.
- Zadbaj o nocny wypoczynek i wyśpij się– postaraj się nie zarywać nocy przed wykonaniem badania
- Zwróć uwagę na przyjmowane leki i suplementy -> niektóre z nich mogą wpływać na wyniki badań
JAKIE BADANIA PROFILAKTYCZNE POWINNIŚMY WYKONYWAĆ?
Mimo, że aktywny tryb życia zmniejsza ryzyko problemów nadciśnienia tętniczego → aż 30-45% dorosłych Polaków cierpi na podwyższone ciśnienie i uwaga! większość z nich o tym nie wie, ponieważ nie odczuwa skutków zdrowotnych, a wcześnie wykryte można skutecznie leczyć 🙂
MORFOLOGIA KRWI
TO PODSTAWA! Niezależnie od tego czy jesteś aktywna/-y na co dzień czy nie 🙂 Badanie to pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu 🙂 Ponadto to jedno z najtańszych badań, z którego możemy się sporo dowiedzieć na temat białych i czerwonych komórek krwi. Daje nam zarys naszego odżywienia żelazem, witaminą B12 i kwasem foliowym. Dzięki temu już na podstawie samej morfologi można zdiagnozować anemię, stany zapalne, infekcje, zaburzenia autoimmunologiczne, choroby krwi czy niektóre nowotwory. Co istotne → niestety wiele chorób, które można zdiagnozować m.in. na podstawie morfologii nie daje bardzo długo charakterystycznych objawów. Pojawiają się one dopiero w momencie, kiedy choroba jest rozwinięta, dlatego pamiętaj → morfologię należy wykonywać PROFILAKTYCZNIE, nawet wtedy kiedy czujesz się doskonale.
Niewielka ilość lub mała wielkość czerwonych krwinek ( MCV) i/lub niski poziom hemoglobiny sugeruję niedobór żelaza. Natomiast duża objętość krwinki – braki w witaminie B12 i kwasie foliowym.
U osób aktywnych fizycznie warto rozszerzyć ten panel o badanie żelaza/ferrytyny. Zaś u wegan i wegetarian jeszcze dodatkowo o poziom witaminy B12.
ŻELAZO
Żelazo pełni różnorodne funkcje w organizmie biegacza . Wchodzi także w skład hemoglobiny. To dzięki niemu tlen może być transportowany przez krwinki czerwone do pracujących mięśni, aby brać udział w produkcji energii. Ale osoby aktywne fizycznie potrzebują od 30 do nawet 70% więcej żelaza od osób nieuprawiających sportu! Jest to spowodowane zwiększonym rozpadem krwinek czerwonych podczas wykonywania aktywności fizycznej – szczególnie o charakterze wytrzymałościowym. Niestety jak wykazują badania jest to składnik pokarmowy, którego niedobory obserwuje się dość często 😔
Warto więc zadbać na co dzień o dodatkowe źródło w diecie tego składnika pokarmowego! Ponadto aby absorbcja żelaza z pożywienia wzrosła, musimy stworzyć odpowiednie, kwasowe środowisko do jego wchłaniania. Żelazo będzie efektywniej absorbowane w obecności witaminy C. W praktyce warto potrawy bogate w żelazo uzupełnić surówką z papryki lub kiszonej kapusty. Danie posypać obficie natką pietruszki. Na deser zaraz po posiłku możemy zjeść owoce bogate w witaminę C, takie jak kiwi. Można też jako dodatek do posiłku podać wodę z sokiem z cytryny albo szklankę soku pomarańczowego.
Jest sporo możliwości poprawienia wchłaniania żelaza wraz z dietą. Można tutaj zaliczyć także odpowiednie metody przetwarzania i przygotowywania żywności. W praktyce oznacza to m.in. namaczanie strączków, czy kaszy gryczanej niepalonej przed gotowaniem, a także wybieranie pieczywa na zakwasie (oczywiście nie przed treningiem!).
O gospodarce węglowodanowej poczytasz więcej TUTAJ
FERRYTYNA
Poza stężeniem żelaza istotnym wskaźnikiem jest także poziom ferrytyny, która magazynuje żelazo w organizmie i jest dobrym wskaźnikiem oceny jego zapasów. To zdecydowanie bardziej wartościowe i dokładniejsze badanie niż poziom samego żelaza. Niedokrwistość z niedoboru żelaza przebiega stopniowo – na początkowym jej etapie organizm pobiera żelazo właśnie z ferrytyny (wtedy wyniki żelaza i hemoglobiny mogą być prawidłowe). Do obniżenia poziomu żelaza dochodzi dopiero w sytuacji wyczerpania zapasu ustrojowego ferrytyny.
Dzięki temu badaniu sportowiec może się także dowiedzieć czy ewentualnie nieprawidłowości w morfologii (np. obniżony poziom hemoglobiny i hematokrytu) są efektem wysiłku fizycznego czy też właśnie niedoborów żelaza.
Jeśli badania wskazują na zbyt niski poziom ferrytyny, a jeszcze prawidłowy poziom żelaza czy hemoglobiny → jest to sygnał ostrzegawczy iż warto zmodyfikować swoją dietę biegacza, aby nie doprowadzić do niedokrwistości i anemii.
BADANIE OB
OB, czyli Odczyn Biernackiego. To przesiewowe badanie pozwalające na wykrywanie i monitorowanie stanów zapalnych organizmu. Badanie jest przydatne w diagnostyce różnych chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej i naczyń, chorób zakaźnych, chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych.
PEŁNY LIPIDOGRAM (cholesterol całkowity, frakcja LDL, frakcja HDL, trójglicerydy)
Badanie to pozwala ocenić, czy gospodarka tłuszczowa w naszym organizmie funkcjonuje prawidłowo. Badanie dostarcza informacji na temat ryzyka rozwoju poważnych chorób układu krążenia, takich jak miażdżyca czy powikłania sercowo-naczyniowe, które prowadzą do udaru czy zawału.
GLUKOZA NA CZCZO
Jest ważnym badaniem u osób aktywnych fizycznie, ponieważ zaburzenia metabolizmu glukozy wpływają na funkcjonowanie organizmu w czasie wysiłku oraz są wskazaniem do zmodyfikowania aktywności i diety.
Niestety mimo aktywnego trybu życia cukrzyca zdarza się nawet u wyczynowych sportowców. Jeżeli cukrzyca typu I dotyczy Ciebie i jesteś osobą aktywną fizycznie, pamiętaj o odpowiednio dostosowanej diecie pod Twoje wymagania treningowe! Kontroluj często poziom glukozy, tak aby dopasować odpowiednie dawki insuliny i nie doprowadzać do hipoglikemii.
TSH
Nie zaszkodzi też sprawdzić, jak działa tarczyca. Zazwyczaj choroba tego organu daje objawy, ale nie zawsze są one specyficzne i może wydawać się, że to tylko gorsze samopoczucie, trudniejszy okres lub „taka nasza uroda”. Ponadto zaburzenia funkcjonowania tarczycy skutkują gorszą tolerancją wysiłku fizycznego.
Samo TSH (tyreotropina) nie wystarczy, żeby ustalić chorobę tarczycy lub ją całkowicie wykluczyć, niemniej wynik wychylony od normy powinien skłonić do dalszej diagnostyki.
SÓD, POTAS, MAGNEZ
Sód, potas i magnez to pierwiastki spełniające ważną rolę w organizmie. Wpływają m.in. na pracę mięśni, są ważne dla nawodnienia organizmu. Ich wyrównywanie zapobiega skurczom mięśni, wpływa na wytrzymałość i prawidłową pracę serca. Należy pamiętać, iż są to mikroelementy łatwo tracone w czasie intensywnej aktywności fizycznej.
WITAMINA D
Prawie każdy, kto jej nie suplementuje, ma niedobór witaminy D. Dlatego można uznać, że lepiej kupić opakowanie witaminy D niż badać jej poziom. Jednak tylko zbadanie wyjściowego poziomu witaminy D pozwoli na określenie odpowiedniej dawki suplementacyjnej.
ENZYMY WĄTROBOWE
Warto pamiętać, że wysiłek fizyczny powoduje wzrost poziomu enzymów wątrobowych AsPAT i AlAT. Nie jest to zjawisko groźne, poziomy enzymów szybko wracają do normy po okresie odpoczynku. Jednak aby uniknąć niebezpieczeństwa fałszywej interpretacji poziomu wyników AsPAT i AlAT u osób trenujących warto wykonać te badania po 1-2 dniach odpoczynku 🙂
BADANIE FUNKCJONALNE
Badanie funkcjonalne ma na celu rozpoznanie ewentualnych problemów np. z aparatem ruchu, ale również określenie możliwości całego organizmu. Dlatego mimo iż kojarzy nam się jedynie z rehabilitacją i elementem przywrócenia do pełnej sprawności → powinno być przez nas stosowane jako profilaktyka i ZAPOBIEGANIE kontuzjom w sporcie !
Co ważne tego typu badanie powinny wykonywać także osoby uprawiające sport na poziomie rekreacyjnym! W ten sposób można zyskać wiedzę na temat bieżących możliwość własnego organizmu i jego ograniczeń. Takie badania warto wykonywać minimum dwa razy do roku → np. na początku i końcu sezonu startowego 🙂 Dzięki takim testom można ocenić postawę, umięśnienie, stabilność i ruchomość stawów, a także tzw. stabilizację statyczną i dynamiczną 🙂
EKG
Jeśli uprawiasz regularnie sport, jesteś amatorem/ wracasz do aktywności po dłuższej przerwie, albo dopiero zaczynasz -> zdecydowanie sprawdź stan swojego serca tak aby mieć pewność, że uprawianie go jest dla Ciebie bezpieczne 🙂 EKG spoczynkowe określa rytm serca, a w razie stwierdzenia nieprawidłowości stanowi sygnał do dalszych badań. Warto co jakiś czas wykonywać EKG i porównywać te zapisy. zaś EKG wysiłkowe polega na rejestracji EKG podczas wysiłku – np. na bieżni ruchomej. Ocenia reakcję serca na wysiłek i umożliwia w ten sposób diagnostykę niedokrwienia serca i zaburzeń rytmu. U osób uprawiających sport dodatkowo można przeanalizować adaptację serca do wysiłku oraz tętno maksymalne.
Dodaj komentarz